Tài liệu Các dạng câu hỏi/ đề ra của một tác phẩm văn học thường gặp trong kỳ thi lên lớp 10 THPT qua truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi của nhà Lê Minh Khuê

Nội dung text: Tài liệu Các dạng câu hỏi/ đề ra của một tác phẩm văn học thường gặp trong kỳ thi lên lớp 10 THPT qua truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi của nhà Lê Minh Khuê

1. CÁC DẠNG CÂU HỎI/ĐỀ RA của một tác phẩm văn học thường gặp trong kỳ thi lên lớp 10 THPT (Minh họa qua truyện Những ngôi sao xa xôi của nhà văn Lê Minh Khuê) Câu 1 (2.0 điểm) A. Đề ra Tóm tắt truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi của nhà văn Lê Minh Khuê B. Hướng dẫn sơ lược Truyện kể về cuộc sống, chiến đấu của ba cô thanh niên xung phong thuộc tổ trinh sát mặt đường: Phương Định, Nho và chị Thao. Họ sống trong một cái hang, dưới chân cao điểm. Công việc hàng ngày của ba cô gái là quan sát máy bay địch ném bom, đo khối lượng đất đá để san lấp hố bom, đánh dấu những quả bom chưa nổ và phá bom. Công việc vô cùng nguy hiểm, luôn phải đối mặt với cái chết, song họ vẫn bình tĩnh và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. Công việc vô cùng nguy hiểm nhưng các cô vẫn luôn lạc quan, hồn nhiên, mơ mộng và rất gắn bó, yêu thương nhau cho dù mỗi người một cá tính. Trong một lần phá bom, Nho bị thương, hai người đồng đội hết sức lo lắng và chăm sóc. Một cơn mưa đá vụt đến và vụt đi đã gợi trong lòng các cô gái sự tiếc nuối và bao hoài niệm, khát khao. Truyện kể đẫm chất lãng mạn và cũng giàu tinh thần chủ nghĩa anh hùng cách mạng của thế hệ trẻ Việt Nam thời chống Mỹ. Câu 2 (2.0 điểm) A. Đề ra Phân tích ý nghĩa nhan đề truyện ngắn “Những ngôi sao xa xôi” của nhà văn Lê Minh Khuê B. Hướng dẫn sơ lược Là gương mặt tiêu biểu của văn xuôi hiện đại Việt Nam, Lê Minh Khuê thường có lối viết dung dị giàu nữ tính; một giọng điệu đa sắc thái: khi thì tự trào, ngợi ca, khi lại mỉa mai, châm biếm, lúc trữ tình suy tư. Trước 1975, hầu hết sáng tác của nhà văn tập trung tái hiện cuộc chiến đấu của tuổi trẻ Việt Nam trên tuyến đường Trường Sơn. Họ là những người tự nguyện dẫn thân, tham gia cuộc chiến tranh ác liệt với tất cả sức mạnh của lí tưởng cách mạng. Những ngôi sao xa xôi tiêu biểu cho phong cách truyện ngắn của tác giả thời kỳ trước 1975. Truyện ngắn được sáng tác năm 1971. Đây là thời điểm mà cuộc chiến tranh chống Mỹ đang diễn ra vô cùng ác liệt. 1
2. Ý nghĩa nhan đề: - “Những ngôi sao xa xôi” vừa mang ý nghĩa cụ thể, vừa gợi đến ý nghĩa tượng trưng: + Hình ảnh những ngôi sao xa xôi gắn với những hình dung, tưởng tượng của Phương Định về những ngọn đèn trên quảng trường thành phố. Những ngọn đèn lung linh như những ngôi sao trong truyện cổ tích về xứ sở thần tiên chợt hiện lên trong cảm xúc của Phương Định. + Những ngôi sao thường nhỏ bé, không dễ nhận ra, ở một vị trí xa xôi; nó đòi hỏi phải khám phá, kiếm tìm mới phát hiện ra được vẻ đẹp, sức cuốn hút của nó. + Những ngôi sao gợi vẻ đẹp trong sáng, mơ mộng và lãng mạn của những thiếu nữ Hà Thành xinh đẹp, trẻ trung. + “Những ngôi sao xa xôi” cũng là ước mơ, khát vọng về một cuộc sống hòa bình giữa những khoảnh khắc ác liệt của chiến tranh, bom đạn, tất cả cứ xa xôi. + “Những ngôi sao xa xôi” còn là biểu tượng cho vẻ đẹp sáng ngời của chủ nghĩa anh hùng cách mạng trong tâm hồn của những nữ thanh niên trên tuyến đường Trường Sơn nói riêng và chống Mỹ nói chung: lạc quan, yêu đời, dũng cảm, kiên cường  “Những ngôi sao xa xôi” là một nhan đề đậm chất lãng mạn, đậm chất biểu tượng, rất đặc trưng cho văn học Việt Nam thời kỳ chống Mỹ cứu nước. Câu 3 (2.0 điểm) A. Đề ra Xác định ngôi kể và phân tích sựa lựa chọn ngôi kể của nhà văn ở truyện ngắn “Những ngôi sao xa xôi” . B. Hướng dẫn sơ lược - Truyện được trần thuật theo ngôi kể thứ nhất. Người kể chuyện là nhân vật Phương Định. Đó là một điểm nhìn lý tưởng, phù hợp để miêu tả hiện thực cuộc chiến đấu ở một trọng điểm trên tuyến đường Trường Sơn một cách chân thực. - Truyện viết về chiến tranh, những chi tiết bom đạn, chiến đấu, hi sinh là không thể thiếu nhưng chủ yếu là vẫn hướng vào thế giới nội tâm để làm hiện lên vẻ đẹp trong tâm hồn của những nữ thanh niên xung phong. Tạo được hiệu quả như vậy là nhờ vào việc lựa chọn nhân vật kể chuyện là nhân vật Phương Định. 2
3. - Mặt khác, cách kể chuyện ở ngôi thứ nhất đã tạo sự gần gũi, thân mật giữa người kể và người đọc nên dễ dàng truyền tải nội dung, thông điệp. Câu 4 (5.0 điểm) A. Đề ra Cảm nhận về nhân vật Phương Định trong truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi của nhà văn Lê Minh Khuê B. Hướng dẫn sơ lược - Là nữ thanh niên xung phong mang phẩm chất anh hùng + Đảm nhiệm một công việc vô cùng vất vả và nguy hiểm: .. + Quả cảm, kiên cường và giàu lòng yêu nước: + Phẩm chất anh hùng được thử thách qua một lần phá bom nổ chậm: Thể hiện tinh thần, trách nhiệm quên mình vì công việc; Bình tĩnh, tự tin; Dũng cảm, gan dạ  Là biểu tượng cao đẹp của chủ nghĩa anh hùng, quả cảm, kiên cường của thế hệ nữ thanh niên xung phong thời chống Mỹ. - Là cô gái xinh đẹp, nhạy cảm và lãng mạn + Trẻ trung, nữ tính. + Hay quan tâm đến hình thức. + Tự tin và tự hào về nét riêng của mình. + Thích làm duyên và thường đắm mình trong những cảm xúc riêng tư. – Hồn nhiên, yêu đời mang một tâm hồn mơ mộng. + Thích hát để quên đi những căng thẳng và thêm yêu đời. + Hồn nhiên, vui thích cuống cuồng trước một cơn mưa đá bất ngờ. + Thích thả hồn trong những kỉ niệm xa xôi.  Ba năm làm việc, chiến đấu trên một chiến trường ác liệt, gian khổ nhưng vẫn giữ gìn vẹn nguyên thế giới tâm hồn mình. Đó chính là biểu hiện của sức sống mãnh liệt của cô gái trẻ đất Hà Thành sẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước/Mà lòng phơi phới dậy tương lai! - Gắn bó, yêu thương cùng đồng đội + Luôn quan tâm, lo lắng cho đồng đội. + Yêu thương, chăm sóc chu đáo. + Thấu hiểu những cảm xúc, tâm trạng của mọi người.  Lê Minh Khuê đã xây dựng thành công hình tượng nhân vật Phương Định, một cô gái trẻ trung, mơ mộng, giữa chiến tranh khốc liệt vẫn tràn đầy niềm tin yêu. Cô xứng đáng trở thành biểu tượng nữ anh hùng trong văn xuôi chống Mỹ. 3