Đề thi chọn học sinh giỏi cấp trường Sinh học Lớp 10 - Năm học 2020-2021 - Trường THPT Phùng Khắc Khoan (Có hướng dẫn chấm)

Nội dung text: Đề thi chọn học sinh giỏi cấp trường Sinh học Lớp 10 - Năm học 2020-2021 - Trường THPT Phùng Khắc Khoan (Có hướng dẫn chấm)

1. SỞ GD VÀ ĐT HÀ NỘI KỲ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI CẤP TRƯỜNG THPT PHÙNG KHẮC KHOAN- TRƯỜNG - NĂM HỌC 2020 – 2021 THẠCH THẤT MÔN THI: SINH HỌC LỚP 10 Thời gian làm bài: 150 phút (Không kể thời gian phát đề) Đề thi gồm: 02 trang Câu 1: (2 điểm) Em hãy cho biết vị trí phân loại của vi khuẩn lam, tảo và thực vật trong hệ thống phân loại 5 giới. Vì sao vi khuẩn lam có hình thức quang hợp giống với tảo và thực vật nhưng không được xếp cùng giới với tảo hoặc thực vật? Câu 2: (2 điểm) a. Mô tả cấu trúc của nhân tế bào? b. Trong cơ thể người loại tế bào nào có nhiều nhân, loại tế bào nào không có nhân? Các tế bào không có nhân có khả năng sinh trưởng hay không? Vì sao? Câu 3: (2,5 điểm) Các câu sau đúng hay sai. Nếu sai hãy chỉnh lại cho đúng. a. Nguyên nhân chính làm cho các thực vật không ưa mặn không có khả năng sinh trưởng trên những loại đất có nồng độ muối cao là do thế nước của đất quá thấp. b. Vi khuẩn bị các tế bào bạch cầu thực bào và tiêu huỷ trong lizôxôm. c. Tế bào vi khuẩn có thể bị phá vỡ khi đưa vào dung dịch quá nhược trương. d. Tinh bột và xenlulozơ là nguồn nguyên liệu cung cấp năng lượng cho tế bào thực vật. Câu 4: (4 điểm) a. Nêu những điểm khác nhau về cấu trúc và chức năng của ty thể và lục lạp ? b. Chứng minh rằng prôtêin là hợp chất vô cùng quan trọng đối với cơ thể sống Câu 5: (3,5 điểm) a. Quan sát tác động của enzim trong tế bào, người ta có sơ đồ sau: Chất A Chất B Chất C Chất P (sản phẩm) Từ sơ đồ trên, hãy nhận xét cơ chế tác động của enzim? b. Trong nghiên cứu tìm hiểu vai trò của Enzim có trong nước bọt, em An đã tiến hành thí nghiệm sau: Trong 3 ống nghiệm đều có chứa hồ tinh bột loãng, em lần lượt đổ thêm vào: Ống 1: thêm nước cất Trang 1
2. Ống 2: thêm nước bọt Ống 3: cũng thêm nước bọt và có nhỏ vài giọt HCl vào Tất cả các ống đều đặt trong nước ấm. An quên không đánh dấu các ống. Em có cách nào giúp An tìm đúng các ống nghiệm trên? Theo em trong ống nào tinh bột sẽ bị biến đổi và ống nào khồng? Tại sao? c. Phân biệt vận chuyển thụ động, vận chuyển chủ động các chất qua màng sinh chất? Cho ví dụ minh họa. Câu 6 (3 điểm). a. Phân biệt pha sáng và pha tối của quang hợp về các dấu hiệu: Điều kiện xảy ra, nơi xảy ra và sản phẩm tạo ra. Tại sao trong quang hợp, pha tối lại phụ thuộc vào pha sáng? b. Tại sao các biện pháp bảo quản nông phẩm đều hướng tới việc làm giảm cường độ hô hấp? Câu 7: (3 điểm) Một nhóm tế bào sinh dục đực sơ khai chứa 360 nhiễm sắc thể đơn, đang phân bào tại vùng sinh sản. Mỗi tế bào đều nguyên phân một số lần bằng số nhiễm sắc thể đơn bội 1n. Tất cả các tế bào con sinh ra đều trở thành tế bào sinh tinh, giảm phân tạo tinh trùng. Hiệu suất thụ tinh của tinh trùng là 12,5%. Các hợp tử tạo ra chứa tổng số 2880 nhiễm sắc thể đơn. a. Xác định bộ nhiễm sắc thể lưỡng bội của loài, tên loài (biết ruồi giấm 2n=8, chuột túi 2n=16, muỗi vằn 2n=6, ruồi vang 2n = 12) b. Xác định số tế bào sinh dục đực sơ khai ban đầu và số tế bào sinh tinh. Hết Họ và tên thí sinh: Số báo danh: Họ và tên, chữ kí CBCT 1: Họ và tên, chữ kí CBCT 2: Trang 2
3. SỞ GD VÀ ĐT HÀ NỘI KỲ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI CẤP TRƯỜNG THPT PHÙNG KHẮC KHOAN- TRƯỜNG - NĂM HỌC 2020 – 2021 THẠCH THẤT HƯỚNG DẪN CHẤM MÔN SINH HỌC Nôi dung Điểm Câu 1: 2đ - Theo hệ thống phân loại 5 giới, vi khuẩn lam được xếp vào giới khởi sinh, tảo được 05 xếp vào giới nguyên sinh, thực vật được xếp vào giới thực vật. - Vi khẩn lam không được xếp vào giới nguyên sinh cùng với tảo vì: 05 + Vi khẩn lam là sinh vật nhân sơ, tảo là sinh vật nhân thực. + Thành tế bào vi khuẩn lam là Murêin, thành tế bào tảo là xenlulôzơ - Vi khẩn lam không được xếp vào giới thực vật vì: 05 + Vi khẩn lam là sinh vật nhân sơ, đơn bào; thực vật là sinh vật nhân thực, đa bào phân hoá phức tạp. 05 + Thành tế bào vi khuẩn lam là Murêin, thành tế bào thực vật là xenlulôzơ. Câu 2: (2 điểm) a. Nhân cấu tạo gồm 3 phần: - Màng nhân: là một màng kép, trên màng có nhiều lỗ nhỏ để thực hiện sự trao đổi 0,5đ chất giữa nhân với tế bào. 0,5đ - Nhân con: là nơi tổng hợp ribôxôm cho tế bào chất. - Nhiễm sắc thể: là vật chất di truyền tồn tại dưới dạng sợi mảnh. Lúc sắp phân chia tế bào, những sợi này sẽ co xoắn lại và dày lên thành các nhiễm sắc thể với số lượng và hình thái đặc trưng cho loài. Thành phần của nhiễm sắc thể gồm có: prôtein và ADN. b. - Tế bào gan là tế bào có nhiều nhân,tế bào hồng cầu là tế bào không nhân. 0,25đ - Tế bào không nhân thì không có khả năng sinh trưởng. 0,25đ - vì nhân chứa nhiều nhiễm sắc thể mang ADN có các gen điều khiển và điều hoà mọi hoạt động sống của tế bào. 0, 5đ Câu 3: (2,5đ) a. Đúng. Thế nước của đất quá thấp > cây mất nước chứ không hút được nước > 0,5đ chết. b. Sai. Vì vi khuẩn không chui vào lizôxôm mà chỉ nhờ enzim tiêu hoá trong 0, 5đ lizôxôm phân huỷ. c. Sai. Tế bào vi khuẩn có thành tế bào sinh ra một áp suất trương nước( sức căng 0,5đ trương nước) giữ cho tế bào có hình dạng kích thước ổn định không bị phá vỡ. d. Sai. Tinh bột là nguồn nguyên liệu dự trữ cho tế bào thực vật, Xenlulzơ là thành 0,5đ phần cấu trúc thành tế bào thực vật. 0,5đ Trang 3
4. Câu 4: (4đ) Bào quan lục lạp Bào quan ty thể - Cả 2 màng đều trơn nhẵn, không - Màng ngoài trơn nhẵn, màng trong 05đ gấp nếp. gấp nếp. - Trên bề mặt tilacoit có chứa quang - Trên mào răng lược có các hạt tôxôm, hệ sắc tố, hệ vận chuyển điện ôxixôm chứa enzym hô hấp, hệ vận tử. chuyển điện tử. 05đ - Có ở tế bào quang hợp. - Có ở mọi tế bào. 05đ - Tổng hợp ATP, lực khử ở pha sáng - Tổng hợp ATP, lực khử từ sự phân sau đó sử dụng vào pha tối của quang giải chất hữu cơ dùng cho mọi hoạt động 05đ hợp. sống của tế bào. - Chuyển năng lượng ánh sáng mặt - Chuyển năng lượng hóa học trong trời thành năng lượng hóa học trong chất hữu cơ thành năng lượng hóa học chất hữu cơ. trong ATP. 05,0đ b Prôtêin đảm nhận nhiều chức năng quan trọng trong tế bào, cơ thể: 0.25 Chức năng cấu trúc: Prôtêin là thành phần cấu trúc chính của tế bào( màng 0.25 sinh chất, tế bào chất, nhân). Chức năng xúc tác: Prôtêin là thành phần chính của các enzim xúc tác các 0.25 phản ứng sinh hóa. Chức năng điều hòa: Prôtêin là thành phần chính của các hoocmon. 0.25 Chức năng bảo vệ cơ thể: Prôtêin là thành phần của kháng thể. 0.25 Chức năng vận chuyển các chất: Prôtêin cấu tạo nên hêmôglôbin. 0.25 Câu 5: (2,5 điểm) a. Từ sơ đồ tác động của enzime nhận thấy: - Tính chuyên hóa cao của enzime. 0,25 - Sự chuyển hóa vật chất trong tế bào bao gồm các phản ứng sinh hóa diễn ra trong tế bào của cơ thể sống, cần có sự xúc tác của enzime giúp sự chuyển hóa diễn ra 0,25 nhanh hơn. - sản phẩm của phản ứng này lại trở thành cơ chất cho phản ứng tiếp theo và sản phẩm cuối cùng của phản ứng khi được tạo ra quá nhiều thì lại trở thành chất ức chế 0,25 enzime xúc tác cho phản ứng đầu tiên. - Khi một enzime nào đó trong tế bào không được tổng hợp hoặc bị bất hoạt thì không những sản phẩm không được tạo thành mà cơ chất của enzime đó tích lũy có 0,25 thể gây độc cho tế bào. b. - Dùng dung dịch iôt loãng và giấy quì để phát hiện. 0,25 - Dùng iôt nhỏ vào tất cả các ống, chỉ có một ống không có màu xanh tím, đó chính là ống 2 (có tinh bột và nước bọt) 0,25 Hai ống còn lại 1 và 3 có màu xanh, nghĩa là tinh bột không được biến đổi, trong đó ống 1 chứa nước lã (không có enzim), ống 3 có nước bọt nhưng có axit là môi trường không thích hợp cho hoạt động của ezim trong nước bọt. Chỉ cần thử bằng giấy quì sẽ phân biệt được ống 3 và ống 1. - Kết luận: Tinh bột chỉ bị biến đổi bởi enzim có trong nước bọt hoạt động trong môi Trang 4
5. trường thích hợp, ở nhiệt độ thích hợp. 0,5 c. Vận chuyển thụ động là sự vận chuyển các chất qua màng tuân theo cơ chế khuếch tán, không tiêu tốn năng lượng. VD: Vảy nước vào rau làm rau tươi; Ngâm rau sống vào nước có nhiều muối gây co nguyên sinh cho vi sinh vật, làm cho rau nhanh bị héo Vận chuyển chủ động ngược chiều gradient nồng độ, cần có các kênh protein 0,5 và tiêu tốn năng lượng VD: Tại ống thận, tuy nồng độ glucozo trong nước tiểu thấp hơn trong máu nhưng glucozo trong nước tiểu vẫn được thu hồi trở về máu Câu 6: 2 điểm a Dấu hiệu Pha sáng Pha tối 0,25 Điều kiện Chỉ xảy Xảy ra cả khi có ánh sáng và cả trong tối. xảy ra ra khi có ánh sáng Nơi xảy ra Ở tilacôit Trong chất nền của lục lạp. 0,25 của lục lạp Sản phẩm ATP và Cacbohiđrat ,ADP, NADP. 0,25 tạo ra NADPH ,Ôxi * Trong quang hợp, pha tối phụ thuộc vào pha sáng vì: Pha tối cần sử 0,25 dụng các sản phẩm của pha sáng( ATP, NADPH). b. Tại sao các biện pháp bảo quản nông phẩm đều hướng tới việc làm giảm cường độ hô hấp? Hô hấp làm tiêu hao lượng chất hữu cơ trong sản phẩm là giảm chất lượng 0,25 nông phẩm. 0,25 Hô hấp làm tăng nhiệt độ môi trường bảo quản, làm tăng tốc độ quá trình hô hấp của đối tượng cần bảo quản. Hô hấp làm tăng độ ẩm không khí tạo điều kiện cho hoạt động vi sinh vật, vi 0,25 sinh vật phân giải làm nông phẩm hỏng nhanh. Hô hấp mạnh làm giảm O2 tăng CO2, quá trình hô hấp chuyển sang phân giải 0,25 kị khí làm nông sản hỏng nhanh. Câu 7: Gọi 0.25 - số tế bào sinh dục đực sơ khai ban đầu là a ( a € N). - Bộ nhiễm sắc thể lưỡng bội của loài là 2n. số NST đơn có chung một nguồn gốc trong 1 tế bào là n. Ta có: 0.5 - Tổng số NST đơn có trong các tế bào sinh dục sơ khai ban đầu là: a.2n = 360 (1). 0.25 - Số tế bào sinh tinh là: a.2n. 0.25 - Số tinh trùng được tạo ra là: 4.a.2n. 0.25 - Số tinh trùng được thụ tinh là: 4.a.2n.12,5% = 0,5. a.2n = Số hợp tử được hình thành. 0. 5 Trang 5
6. - Tổng số NST đơn trong các hợp tử: 0,5. a.2n. 2n = 2880 (2). 0.5 - Từ (1) và (2) suy ra: n = 4. 0.5 a. Bộ NST lưỡng bội của loài: 2n = 8. Ruồi giấm. 0.5 b. Số tế bào sinh dục đực sơ khai ban đầu: a.2n = 360 a = 45. 0.5 Số tế bào sinh tinh = 45. 24 = 720. Trang 6