Đề kiểm tra học kì 1 môn Ngữ văn 10

Nội dung text: Đề kiểm tra học kì 1 môn Ngữ văn 10

1. ĐỀ KIỂM TRA HỌC KÌ I Môn: Ngữ Văn Thời gian làm bài 90 phút A. Đề ra Câu I (2.0 điểm) Tìm và phân tích ý nghĩa của biện pháp tu từ ở hai câu thơ sau: Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi Mặt trời của mẹ, em nằm trên lưng (Nguyễn Khoa Điềm, Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ) Câu II (3.0 điểm) Anh/chị hãy viết một bài văn ngắn (không quá 400 từ ) trình bày suy nghĩ của mình về câu nói sau: “ Xấu hổ trước mọi người là một cảm xúc tốt nhưng xấu hổ trước bản thân mình lại càng tốt hơn”. (Lep Tonlstoi) Câu III (5.0 điểm) Phân tích những mâu thuẫn dẫn đến xung đột và ý nghĩa của cuộc đấu tranh giành hạnh phúc của Tấm trong truyện cổ tích Tấm Cám. B. Hướng dẫn chấm Câu I (2.0 điểm) - Hai câu thơ sóng đôi hình ảnh thực và ẩn dụ “mặt trời” điều đó khiến ẩn dụ “Mặt trời của mẹ” nổi bật ý nghĩa sâu sắc. - Dùng hình ảnh ấn dụ “Mặt trời của mẹ” để chỉ người con, Nguyễn Khoa Điềm thể hiện niềm tự hào, tình yêu thương, niềm hi vọng lớn lao của mẹ đối với con. Con chính là niềm vui, là ánh sáng của cuộc đời mẹ. Câu II(3,0 điểm) - Giải thích ý kiến: Xấu hổ là cảm thấy hổ thẹn khi thấy mình có lỗi hoặc kém cỏi trước người khác. Tự xấu hổ là một cảm xúc tốt hơn biết xấu hổ trước người khác bởi nó đã chuyển từ quá trình nhận thức do tác động của khách quan sang tự nhận thức bởi ý thức của bản thân. Câu nói đề cao ý thức tự nhận biết khả năng và những hạn chế của mỗi người để không ngừng hoàn thiện bản thân. - Bàn luận ý kiến:
2. + Thấy xấu hổ trước người khác là biểu hiện của lòng tự trọng, nhưng tự xấu hổ với bản thân thể hiện lòng tự trọng rất cao. Câu nói đề cao ý thức tự giác, thái độ dám nhìn thẳng vào sự thật và dũng cảm chiến thắng bản thân, vứt bỏ được lòng tự kiêu không đáng có để hoàn thiện nhân cách. + Cảm xúc xấu hổ trước mọi người và tự xấu hổ với chính bản thân mình có mối quan hệ mật thiết. Tình cảm xấu hổ có quan hệ cùng với sự tự nhận thức cuộc sống xung quanh. Nhân cách của mỗi người được hình thành trong sự tương tác giữa nhân tố chủ quan và yếu tố khách quan. + Trong cuộc sống, tự biết mình để kiểm soát suy nghĩ và hành động của bản thân là một trong những điều khó khăn nhất. Nhiều người mắc sai lầm và có nhiều hạn chế nhưng phải được dư luận lên tiếng mới nhận ra . Song cũng có nhiều người vẫn nhận ra lỗi lầm hoặc sự kém cỏi của mình nhưng vì ích kỉ, vì lợi ích trước mắt nên cố tình lờ đi, sống bất chấp tất cả, miễn sao quyền lợi của bản thân được bảo đảm. Và kết quả tất yếu là người đó gây hậu quả cho bản thân và xã hội. + Tự thấy hổ thẹn trước những sai lầm và hạn chế của bản thân sẽ giúp mỗi người sửa chữa được những lỗi lầm, yếu kém, tránh được thất bại trong cuộc sống. Có thái độ sống trung thực, dám nhìn thẳng vào khuyết điểm của mình sẽ giúp mỗi người vượt qua được mọi trở ngại, khó khăn, vì trước khi họ chiến thắng các yếu tố khách quan họ đã chiến thắng ngay cả bản thân mình. Mỗi người biết xấu hổ sẽ kiếm soát được tình cảm và hành động của mình và góp phần lành mạnh hoá môi trường sống xung quanh. Có trách nhiệm với chính bản thân mình là cơ sở hình thành ý thức, trách nhiệm với cộng đồng. + Để thành công trong cuộc sống, từng cá nhân phải tự rèn luyện, tự học tập, không ngừng hoàn thiện nhân cách. Khi biết được khả năng, sở trường và những hạn chế, sở đoản của mình thì mỗi người sẽ khắc phục được những điểm yếu và phát huy được các điểm mạnh. Biến công việc giáo dục của xã hội thành ý thức tự rèn luyện ở mỗi người. Có lòng tự trọng cao là cơ sở để biết tôn trọng người khác. Câu III (5.0 điểm) - Nêu xuất thân của Tấm, tính cách nhân vật, hoàn cảnh Tấm bị mẹ con Cám lừa gạt, tìm cách huỷ diệt. - Các xung đột, mâu thuẫn : + Mẹ con Cám lừa gạt và tìm cách huỷ diệt từ: cướp dỏ tép, giết cá bống, giết Tấm để vào cung, giết chim Vàng Anh, đốn cây Xoan Đào và đốt khung cửi... + Xung đột ngày một gay gắt. Ban đầu từ quyền lợi vật chất sau đó là tính mạng và hạnh phúc của cá nhân Tấm.
3. + Mẹ con Cám vô cùng tàn độc. Ban đầu Tấm bị động, cá tin nhưng khi quyền lợi hạnh phúc bị cướp đoạt, mạng sống bị uy hiếp. huỷ diệt thì Tấm quyết chiến đấu đến cùng. - Quá trình đấu tranh của Tấm diễn ra hai chặng: + Chặng đầu từ việc chiếc yếm đỏ đến việc Tấm không được đi xem hội. Đoạn này phản ánh mâu thuẫn xung quanh quyền lợi vật chất và tinh thần trong cuộc sống gia đình. + Chặng thứ hai là từ khi Tấm trở thành hoàng hậu và bị giết. Xung đột lúc này đã được đẩy lên bình diện xã hội, mâu thuẫn đã có tính xã hội. + Từ chỗ hiền lành, cả tin, Tấm trở nên quyết liệt, đấu tranh từ kiếp này sang kiếp khác để giành lấy hạnh phúc. + Qua đây, tác giả dân gian muốn khẳng định: Hạnh phúc chỉ có ở trong cuộc sống trần gian này. Con người phải bằng mọi cách bảo vệ và giữ lấy hạnh phúc chính đáng của mình ở kiếp này. +Dù được Bụt phù trợ nhưng B chỉ phù giúp Tấm ở giai đoạn đầu. Còn từ khi Tấm làm hoàng hậu, cô phải tự đấu tranh để chiến thắng. +Việc hoá kiếp nhiều lần , Tgdg muốn chỉ ra: Cuộc chiến đấu với cái xấu, cái ác là vô cùng quyết liệt và dai dẳng. Con người không được đầu hàng, buông xuôi và bất lực. - Ý nghĩa của cuộc chiến đấu giành lấy hạnh phúc của Tấm: + Khẳng định xung đột giữa cái xấu và cái tốt là vô cùng quyết liệt, hiện thực cuộc đời là vô cùng gian khó. Hạnh phúc luôn có nguy cơ bị cướp mất, uy hiếp. + Con người phải đấu tranh không mệt mỏi để giành lấy ty và hạnh phúc của mình, đối với cái xấu không được thoả hiệp, buông xuôi. + Khẳng định niềm tin bất diệt vào cái thiện. Đây là một tư tưởng nhân đạo, đồng thời giàu tính nhân văn và hướng thiện của văn học dân gian đối với loài người. + Mâu thuẫn, xung đột tăng cấp từ xung đột có tính huyết thống và gia đình truyền thống đến xung đột mang tính xã hội và có tính phổ quát trong xã hội phong kiến. Đó là mâu thuẫn giữa thiện và ác, tốt và xấu.