Chuyên đề Định hướng dạy ôn tập cho học sinh lớp 9 thi vào THPT qua văn bản Làng của Kim Lân

Nội dung text: Chuyên đề Định hướng dạy ôn tập cho học sinh lớp 9 thi vào THPT qua văn bản Làng của Kim Lân

1. CHUYÊN ĐỀ: ĐỊNH HƯỚNG DẠY ÔN TẬP CHO HỌC SINH LỚP 9 THI VÀO THPT QUA VĂN BẢN LÀNG CỦA KIM LÂN A.MỞ ĐẦU Để đáp ứng xu thế phát triển của KHKT ngày nay, nền giáo dục phải được đổi mới căn bản, toàn diện theo NQ TW VIII khóa XI. Vì vậy, việc tổ chức các hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh là một yêu cầu bức thiết đáp ứng nhu cầu của thực trạng dạy học nói chung và môn Ngữ văn trường THCS Hương Lâm nói riêng. Với đặc điểm của địa bàn Hương Lâm, động lực học tập chưa được coi trọng. Chính vì vậy, với việc định hướng ôn tập cho học sinh khối 9 vào THPT là cách tổ chức để người học chủ động tiếp nhận tri thức hình thành và phát triển năng lực một cách phù hợp đạt kết quả cao trong công tác ôn thi vào THPT. Chúng tôi xin đóng góp một số ý kiến nhỏ trong việc dạy ôn tập qua văn bản “Làng” của nhà văn Kim Lân. B. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM I. KIẾN THỨC CƠ BẢN. 1. Tác giả: *Tiểu sử : Tên khai sinh là Nguyễn Văn Tài (1920- 2007), quê ở Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh. *Đặc điểm, phong cách sáng tác: Là nhà văn có sở trường viết truyện ngắn, là người am hiểu và gắn bó với nông thôn và người nông dân.Ông bắt đầu sáng tác truyện ngằn năm 1941. - Đề tài chính trong sáng tác của Kim Lân là sinh hoạt làng quê và cảnh ngộ của người nông dân sau luỹ tre làng. - Tác phẩm chính: Làng, Con chó xấu xí, Nên vợ nên chồng, Vợ nhặt 2. Hoàn cảnh sáng tác. - Năm 1948. Thời kì đầu của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đăng lần đầu trên tạp chí Văn nghệ năm 1948. - Hoàn cảnh đó giúp ta hiểu được cuộc sống và tinh thần kháng chiến, đặc biệt là nét chuyển biến mới trong tình cảm của người nông dân đó là tình yêu làng gắn bó, thống nhất với tình yêu đất nước. 3. Tình huống truyện. - Ông Hai - người làng Chợ Dầu, buộc phải rời làng đi tản cư.Ở nơi tản cư, ông luôn nhớ và tự hào về làng mình. - Tin xấu về làng chợ Dầu theo giặc đã làm ông Hai dằn vặt, khổ sở đến khi sự thật đựơc sáng tỏ.
2. - Chỉ khi tin này được cải chính, ông mới trở lại vui vẻ, phấn chấn và càng tự hào về làng của mình. => Tác dụng: Tình yêu làng và tình yêu nước được biểu hiện rõ nét và sâu sắc 4. Nội dung. - Tái hiện lại bối cảnh nông thôn Việt Nam trong những ngày đầu kháng chiến chống Pháp. - Khắc họa chân dung một người nông dân thuần hậu, chất phác, yêu quê hương đất nước bằng tình cảm tha thiết gắn bó sâu nặng và vô cùng thiêng liêng. - Qua tâm trạng đau xót, tủi hổ của ông Hai ở nơi tản cư khi nghe tin đồn làng mình theo giặc, truyện thể hiện tình yêu làng quê sâu sắc thống nhất với lòng yêu nước và tinh thần kháng chiến của người nông dân trong chiến chống Pháp . 5. Nghệ thuật. - Xây dựng cốt truyện tâm lí, tình huống truyện đặc sắc; miêu tả tâm lí nhân vật sâu sắc, tinh tế; ngôn ngữ nhân vật sinh động, giàu tính khẩu ngữ, thể hiện cá tính của nhân vật; cách trần thuật linh hoạt, tự nhiên. II. BÀI TẬP 1. Nêu và phân tích tình huống truyện đặc sắc truyện ngắn “Làng” của nhà văn Kim Lân? Gợi ý: - Ông Hai- người làng Chợ Dầu, buộc phải rời làng đi tản cư.Ở nơi tản cư, ông luôn nhớ và tự hào về làng mình. - Tin xấu về làng chợ Dầu theo giặc đã làm ông Hai dằn vặt, khổ sở đến khi sự thật đựơc sáng tỏ. - Chỉ khi tin này được cải chính, ông mới trở lại vui vẻ, phấn chấn và càng tự hào về làng của mình. => Tác dụng: Tình yêu làng và tình yêu nước được biểu hiện rõ nét và sâu sắc 2. Suy nghĩ của em về nhan đề Làng của Kim Lân? Gợi ý: - Đặt tên “Làng” mà không phải là “Làng chợ Dầu” vì nếu thế thì vấn đề tác giả đề cập tới chỉ nằm trong phạm vi nhỏ hẹp của một làng cụ thể. - Đặt tên là “Làng” vì truyện đã khai thac một tình cảm bao trùm, phổ biến trong con người thời kì kháng chiến chống Pháp: tình cảm với quê hương ,với đất nước. => Tình cảm yêu làng yêu nước không chỉ là tình cảm của riêng ông Hai mà còn là tình cảm chung của những người dân Việt Nam thời kì ấy.
3. 3. Viết đoạn văn ( khoảng 5-7 dòng) giới thiệu về tác giả Hữu Thỉnh, trong đó có sử dụng phép thế và phép nối? Gợi ý: Kim Lân tên khai sinh là Nguyễn Văn Tài (1920- 2007), quê ở Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh.. Ông bắt đầu sáng tác truyện ngằn năm 1941. Là nhà văn có sở trường viết truyện ngắn, là người am hiểu và gắn bó với nông thôn và người nông dân. Vậy nên đề tài chính trong sáng tác của Kim Lân là sinh hoạt làng quê và cảnh ngộ của người nông dân sau luỹ tre làng. Tác phẩm chính: Làng, Con chó xấu xí, Nên vợ nên chồng, Vợ nhặt 4. Em hãy phân tích diễn biến tâm trạng của ông Hai trong truyện ngắn Làng của Kim Lân? Gợi ý: *Diễn biến tâm trạng ông Hai khi mới đến nơi tản cư: - Ông Hai hay khoe làng, đi đâu ông cũng kể về làng chợ Dầu. - Trong những ngày tháng tản cư, làng Chợ Dầu đã thành nỗi nhớ và niềm tự hào của ông Hai. - Tình yêu làng gắn liền với tinh thần kháng chiến: ông Hai luôn theo dõi tin tức kháng chiến, vui cùng thắng lợi của quân và dân ta. Tình cảm của ông Hai tiêu biểu cho tình cảm của những người nông dân trong thời kỳ kháng chiến. * Tình yêu làng quê và lòng yêu nước, tinh thần kháng chiến của người nông dân Việt Nam thời kỳ đầu cuộc kháng chiến chống Pháp được thể hiện rõ nhất qua diễn biến tâm trạng ông Hai khi nghe tin làng theo giặc. - Khi nghe được tin dữ, ông sững sờ, bàng hoàng và chưa tin vào tai mình. Khi người ta kể, ông xấu hổ, đau đớn và lảng ra về... Nghe những lời chì chiết của làng xóm ông chỉ biết cúi gằm mặt mà đi... - Ông thương cho đàn con của mình, nghĩ tủi hổ vì chúng nó cũng bị người ta “rẻ rúng, hắt hủi”. Ông đau đớn và dằn vặt: “Ông kiểm điểm lại những gương mặt”, không tin họ lại đổ đốn như vậy, càng nghĩ ông càng đau lòng, thật khó chấp nhận sự thật, vì nó làm ông cảm thấy đau đớn vô cùng. - Xấu hổ, nhục nhã ông chẳng dám ra ngoài. Không khí trong căn nhà cũng trở nên nặng nề. - Tình cảm yêu nước sâu sắc còn được bộc lộ ở sự xung đột nội tâm hết sức gay gắt: có lúc ông muốn quay về làng, vì bị người ta hắt hủi, coi khinh. Nhưng lý trí lại không cho phép: “Làng thì yêu thật nhưng làng theo Tây mất thì phải thù”. Một quyết định thật khó khăn. Tâm lý giằng co khiến lòng ông đau như cắt.
4. - Ông chỉ biết bộc lộ nỗi lòng qua lời tâm sự với đứa con út ngây thơ. Thực chất đó là lời thanh minh của ông với cụ Hồ, ông cảm giác đứa con bé tí cũng hiểu lòng ông: “ủng hộ cụ Hồ Chí Minh muôn năm!”... * Tình yêu làng quê và lòng yêu nước, tinh thần kháng chiến của người nông dân Việt Nam thời kỳ đầu cuộc kháng chiến chống Pháp còn được thể hiện qua diễn biến tâm trạng nhân vật ông Hai khi nhận tin cải chính về làng. - Ông vui sướng vô cùng, đi khoe nhà mình bị Tây đốt, ông gặp từng người chỉ để nói với họ tin cải chính. Ông kể cho mọi người nghe về trận càn ở làng chợ Dầu với niềm tự hào khôn tả... - Những điều đó đã nói lên tinh thần yêu nước của ông Hai, tình cảm chân thành của người nông dân thời kỳ kháng chiến chống Pháp. C. KIẾN NGHỊ VÀ ĐỀ XUẤT. Chất lượng tuyển sinh là một trong những thang điểm để đánh giá các trường THCS.Bên cạnh sự tâm huyết của đội ngũ giáo viên dạy lớp 9 thì nhà trường cũng phải quan tâm tới học sinh từ lớp 6 trở lên. Chứ lâu nay thường đến lớp9 thì giáo viên dạy phải lo chất lượng nên gây áp lực cho đội ngũ giáo viên dạy mà chất lượng không được cao lắm. Cho nên chúng tôi mạnh dạn đưa ra chuyên đề này mong góp một phần nhỏ vào điểm số của các em trong mùa tuyển sinh mới. Mong các đồng nghiệp, đồng chí góp ý và bổ sung cho chúng tôi. Xin chân thành cảm ơn./. Nhóm Ngữ văn 9 trường THCS Hương Lâm