2 Đề thi cuối năm môn Ngữ văn 9 - PGD&ĐT Hương Khê (Có đáp án + Ma trận)

Nội dung text: 2 Đề thi cuối năm môn Ngữ văn 9 - PGD&ĐT Hương Khê (Có đáp án + Ma trận)

1. MÔN: NGỮ VĂN 9 THỜI GIAN: 90 PHÚT. 1. Ma trận đề Mức độ cần đạt Nội dung Vận dụng Tổng Kiểm tra đánh Nhận biết Thông hiểu Vận dụng cao số giá Ngữ - Xác định - Xác định Viết đoạn liệu: phương hàm ý trong văn giới 01 đoạn thức biểu câu thiệu về tác Đọc – văn tự sự đạt. giả có sử hiểu Chỉ ra khởi dụng phép ngữ. liên kết Số câu 2 1 1 4 Tổng Số điểm 1,0 0,5 0,5 2,0 Tỉ lệ 10 % 5 % 5 % 20 % Nghị Viết bài luận xã văn nghị Làm hội luận xã hội văn Nghị Viết bài luận văn nghị Văn học luận về một đoạn thơ. Số câu 2 2 Tổng Số điểm 8,0 8,0 Tỉ lệ 80 % 80 % Số câu 2 1 1 2 6 Tổng toàn Số điểm 1,0 0,5 0,5 8,0 10 bài Tỉ lệ 10 % 5 % 5% 80 % 100 %
2. 2. Đề ra - MĐ 01 Câu 1: (2.0 đ). Đọc đoạn trích và trả lời các câu hỏi: “ Tôi là con gái Hà Nội. Nói một cách khiêm tốn, tôi là một cô gái khá. Hai bím tóc dày, tương đối mềm, một cái cổ cao, kiêu hãnh như cái đài hoa loa kèn. Còn mắt tôi thì các anh lái xe bảo: “Cô có cái nhìn sao mà xa xăm!” ” (Trích: Ngữ văn 9, tập 2 - NXB Giáo dục Việt Nam năm 2015, trang 115) a, Cho biết phương thức biểu đạt chính của đoạn trích trên. b, Chỉ ra khởi ngữ có trong đoạn trích. c, Cho biết hàm ý trong câu: Còn mắt tôi thì các anh lái xe bảo: “Cô có cái nhìn sao mà xa xăm!”. d, Viết một đoạn văn giới thiệu về tác giả của tác phẩm có đoạn trích trên, trong đó có sử dụng phép thế. Câu 2: (3.0đ) Viết bài văn nghị luận (khoảng một trang giấy thi) trình bày suy nghĩ của em về tai nạn đuối nước ở lứa tuổi học sinh phổ thông hiện nay. Câu 3: (5.0đ) Cảm nhận của em về đoạn thơ sau: “ Bỗng nhận ra hương ổi Phả vào trong gió se Sương chùng chình qua ngõ Hình như thu đã về Sông được lúc dềnh dàng Chim bắt đầu vội vã Có đám mây mùa hạ Vắt nửa mình sang thu” (Trích: Sang thu, Hữu Thỉnh, Ngữ văn 9, tập 2, NXB Giáo dục Việt Nam năm 2015, Tr.70). -------------- HẾT -------------- - Thí sinh không được sử dụng tài liệu; - Giám thị không giải thích gì thêm.
3. 3. Hướng dẫn chấm MĐ 01 I. Các yêu cầu cụ thể: Câu Yêu cầu về nội dung kiến thức Điểm 1 2,0 a. Phương thức biểu đạt chính của đoạn văn: Tự sự. 0,5 b. Thành phần khởi ngữ: “Còn mắt tôi” 0,5 c. Chỉ ra được hàm ý: Đôi mắt cô rất đẹp 0,5 d. Viết đúng một đoạn văn nêu hiểu biết về tác giả với các thông tin cơ bản: Tên, năm sinh, quê, phong cách chính...có sử dụng phép liên kết là phép 0,5 thế. 2 Nghị luận xã hội 3,0 a. Đảm bảo thể thức một văn bản NLXH 0,5 b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận 0,25 c. Triển khai hợp lí nội dung văn bản: Vận dụng tốt các thao tác lập luận, kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng. Có nhiều cách triển khai vấn đề, miễn là đủ sức thuyết phục. Nhưng cần đảm bảo một số nội dung cơ bản sau đây: - Giới thiệu vấn đề nghị luận: Tai nạn đuối nước ở lứa tuổi học sinh 0,25 phổ thông hiện nay. - Giải thích: Đuối nước là gì? Là tình trạng bị mất kiểm soát khi ở 0, 25 trong nước, dẫn đến thiếu ô xi ở phổi, có thể gây nguy hiểm đến tính mạng. - Thực trạng: Hiện nay, số trẻ em tử vong do đuối nước ngày càng 0, 25 tăng, đặc biệt vào mùa hè. Đuối nước xảy ra ở cả trẻ em và người lớn nhưng nhiều nhất vẫn là lứa tuổi học sinh phổ thông. Đây thực sự là một vấn đề đang làm xã hội quan tâm... - Nguyên nhân: 0, 5 + Nguyên nhân khách quan: Nước ta nhiều sông suối, đầm lầy, ao hồ...Thời tiết khắc nghiệt, mùa nóng nhiệt độ quá cao khiến trẻ em có nhu cầu tìm đến ao hồ sông suối để tắm mát..Do thời tiết, lũ lụt.. + Nguyên nhân chủ quan: Do thiếu kỹ năng sống, thiếu hiểu biết khi có người gặp nạn không biết cách cứu, thiếu phương tiện cứu hộ ở những điểm bơi lội... - Hậu quả: Đuối nước có thể gây tử vong hoặc thương tật, gây ra những cái chết đau thương, để lại nỗi ám ảnh suốt đời cho người 0,25 thân; làm ảnh hưởng đến sự phát triển của đất nước, của xã hội... - Giải pháp: + Mỗi người cần tăng cường kỹ năng sống, nâng cao hiểu biết của bản thân về phòng chống đuối nước. Các tổ chức cá nhân cần chung 0,25 tay để có thể trang bị đầy đủ phương tiện cứu hộ ở những điểm bơi lội... + Gia đình, nhà trường phải giám sát chặt chẽ con em mình, thường xuyên tuyên truyền để các em hiểu rõ hậu quả của tai nạn đuối nước... - Bài học nhận thức và hành động: 0,25
4. d. Sáng tạo: Cách diễn đạt độc đáo, có suy nghĩ riêng về vấn đề 0,25 nghị luận e. Chính tả, dùng từ, đặt câu: Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp, 0,25 ngữ nghĩa của tiếng Việt. 3 Cảm nhận đoạn thơ 5,0 a. Đảm bảo cấu trúc của một bài văn nghị luận Có đầy đủ cấu trúc Mở bài, Thân bài, Kết bài. Mở bài giới thiệu 0,5 được đoạn thơ cần nghị luận; Thân bài triển khai được các luận điểm cảm nhận về đoạn thơ; Kết bài khái quát được vấn đề. b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận 0,25 c. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm: Vận dụng tốt các thao tác lập luận, kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng. HS có thể trình bày bài viết theo nhiều cách nhưng cần đảm bảo một số nội dung cơ bản sau đây: * Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm và vấn đề cần nghị luận 0,25 * Cảm nhận về nội dung, nghệ thuật của đoạn thơ Ý 1: Xác định vị trí và nội dung chính của đoạn: (0,5điểm) Đây là0,5 hai khổ thơ đầu của bài thơ Sang thu, thể hiện những cảm xúc tinh tế của tác giả về khoảnh khắc giao mùa từ cuối hạ sang đầu thu. Ý 2: Cảm nhận về nội dung (2,0 điểm) - Khổ thơ đầu là cảm xúc của tác giả về khoảnh khắc giao mùa: + Dấu hiệu đầu tiên để nhà thơ nhận ra thu đã về là hương ổi, sự cảm nhận bằng các giác quan. Tâm trạng ngỡ ngàng, cảm xúc bâng khuâng qua các từ “bỗng”, “hình như", các hình ảnh “ gió se” “sương chùng chình” + Bức tranh thiên nhiên trong khổ thơ đầu gợi lên vẻ đẹp êm dịu của thiên thiên mùa thu một vùng quê đồng bằng Bắc Bộ.... - Khổ thơ thứ hai vẫn là cảm xúc về những tín hiệu giao mùa nhưng1,0 không gian đã mở rộng ra với những tín hiệu rõ nét hơn: + Từ cảm nhận của các giác quan, cảm xúc của tác giả về mùa thu dần hòa vào cảnh vật chung quanh, không gian mở rộng hơn với khung cảnh dòng sông, bầu trời, mặt đất, cánh chim dòng sông “dềnh dàng”, chim “vội vã”, + Đặc sắc nhất trong bức tranh giao mùa là hình ảnh: đám mây mùa hạ “vắt nửa mình sang thu” Với nghệ thuật nhân hóa, đám mây như vẫn còn dùng dằng nuối tiếc chưa chịu chia tay mùa hạ... Bức tranh thiên nhiên trong khoảnh khắc giao mùa từ cuối hạ sang đầu thu được tác giả phác họa bằng những nét vẽ hết sức tinh tế, thể hiện một tâm hồn phong phú, nhạy cảm với những rung động tinh tế của nhân vật trữ tình khi nhận ra những biến chuyển nhẹ nhàng mà rõ rệt của đất trời phút giao mùa từ cuối hạ sang thu. Ý 3: Cảm nhận về nghệ thuật: (1 điểm) (có thể đã kết hợp trong cảm nhận về nội dung nhưng vẫn phải có một ý riêng) - Đoạn thơ bộc lộ khả năng quan sát tinh tế, nhạy cảm của tác giả - Hình ảnh thơ đẹp 1,0 - Ngôn ngữ thơ giàu tính biểu cảm - Sử dụng nhiều biện pháp tu từ, các từ ngữ diễn tả cảm giác, trạng thái đặc sắc. Ý 4: Đánh giá: (0,5 điểm) Tác giả phải là một người có tâm hồn
5. nhạy cảm, tinh tế, thực sự yêu thiên nhiên, yêu làng quê, gắn bó với quê hương đất nước mới có cảm nhận tinh tế như vậy về khoảnh khắc giao mùa 3. Kết bài: (0,5điểm) Khẳng định lại vấn đề nghị luận (đánh giá đóng0,25 góp của đoạn trích với tác phẩm...) và bày tỏ ấn tượng sâu sắc về đoạn thơ... d. Sáng tạo: có cách diễn đạt độc đáo; suy nghĩ, kiến giải mới mẻ về 1,0 nội dung, nghệ thuật của tác phẩm và tư tưởng của tác giả. e. Chính tả, dùng từ, đặt câu: đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp, 0,25 ngữ nghĩa của tiếng Việt. Tổng điểm 10,0 II. Hướng dẫn chấm điểm: - Điểm 9-10: Đáp ứng tốt các yêu cầu trên. Bài viết có nội dung sâu sắc, thuyết phục, thể hiện kĩ năng cảm thụ tốt, vận dụng linh hoạt, sáng tạo các thao tác nghị luận. Có thể mắc một số lỗi nhỏ về diễn đạt, dùng từ, chính tả - Điểm 7-8: Đáp ứng khá tốt các yêu cầu trên. Bài viết có nội dung khá sâu sắc, thuyết phục, thể hiện sự vận dụng tương đối linh hoạt các kĩ năng tạo lập văn bản. Còn mắc một số lỗi về diễn đạt, dùng từ, chính tả - Điểm 5-6: Đáp ứng cơ bản các yêu cầu trên, nhưng chưa sâu, vận dụng tương đối hợp lí các kĩ năng tạo lập văn bản. Còn mắc nhiều lỗi về diễn đạt, dùng từ, chính tả. - Điểm 3 - 4: Nội dung sơ sài, vận dụng chưa hợp lí các kĩ năng tạo lập văn bản. Còn mắc quá nhiều lỗi về diễn đạt, dùng từ, chính tả. - Điểm 1-2 : Chưa biết cách làm bài, diễn đạt lủng củng. - Điểm 0: Không viết bài hoặc lạc đề -----HẾT-----
6. MĐ 02 Câu 1: (2.0 đ) Đọc đoạn trích và trả lời các câu hỏi: “ Tôi là con gái Hà Nội. Nói một cách khiêm tốn, tôi là một cô gái khá. Hai bím tóc dày, tương đối mềm, một cái cổ cao, kiêu hãnh như cái đài hoa loa kèn. Còn mắt tôi thì các anh lái xe bảo: “Cô có cái nhìn sao mà xa xăm!” ” (Trích: Ngữ văn 9, tập 2 - NXB Giáo dục Việt Nam năm 2015, trang 115) a, Cho biết phương thức biểu đạt chính của đoạn trích trên. b, Chỉ ra khởi ngữ có trong đoạn trích. c, Cho biết hàm ý trong câu: Còn mắt tôi thì các anh lái xe bảo: “Cô có cái nhìn sao mà xa xăm!”. d, Viết một đoạn văn giới thiệu về tác giả của tác phẩm có đoạn trích trên, trong đó có sử dụng phép thế. Câu 2: (3.0 đ) Viết bài văn nghị luận (khoảng một trang giấy thi) trình bày suy nghĩ của em về tai nạn đuối nước ở lứa tuổi học sinh phổ thông hiện nay. Câu 3: (5.0đ) Cảm nhận của em về đoạn thơ sau: “ Sông được lúc dềnh dàng Chim bắt đầu vội vã Có đám mây mùa hạ Vắt nửa mình sang thu Vẫn còn bao nhiêu nắng Đã vơi dần cơn mưa Sấm cũng bớt bất ngờ Trên hàng cây đứng tuổi.” (Trích Sang thu, Hữu Thỉnh- Ngữ văn 9, tập II, Tr.70, NXB Giáo dục Việt Nam năm 2015). I. Các yêu cầu cụ thể: Câu Yêu cầu về nội dung kiến thức Điểm 1 Đọc - hiểu 2,0 a. Phương thức biểu đạt chính của đoạn văn: Tự sự. 0,5
7. b. Thành phần khởi ngữ: “Còn mắt tôi” 0,5 c. Chỉ ra được hàm ý: Đôi mắt cô rất đẹp 0,5 d. Viết đúng một đoạn văn nêu hiểu biết về tác giả với các thông tin cơ bản: Tên, năm sinh, quê, phong cách chính...có sử dụng phép liên kết là 0,5 phép thế. 2 Nghị luận xã hội 3,0 a. Đảm bảo thể thức một văn bản NLXH 0,25 b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận 0,25 c. Triển khai hợp lí nội dung văn bản: Vận dụng tốt các thao tác lập luận, kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng. Có nhiều cách triển khai vấn đề, miễn là đủ sức thuyết phục. Nhưng cần đảm bảo một số nội dung cơ bản sau đây: - Giới thiệu vấn đề nghị luận: Tai nạn đuối nước ở lứa tuổi học 0,25 sinh phổ thông hiện nay. - Giải thích: Đuối nước là gì? Là tình trạng bị mất kiểm soát khi 0, 25 ở trong nước, dẫn đến thiếu ô xi ở phổi, có thể gây nguy hiểm đến tính mạng. - Thực trạng: Hiện nay, số trẻ em tử vong do đuối nước ngày 0, 25 càng tăng, đặc biệt vào mùa hè. Đuối nước xảy ra ở cả trẻ em và người lớn nhưng nhiều nhất vẫn là lứa tuổi học sinh phổ thông. Đây thực sự là một vấn đề đang làm xã hội quan tâm... - Nguyên nhân: 0, 5 + Nguyên nhân khách quan: Nước ta nhiều sông suối, đầm lầy, ao hồ...Thời tiết khắc nghiệt, mùa nóng nhiệt độ quá cao khiến trẻ em có nhu cầu tìm đến ao hồ sông suối để tắm mát..Do thời tiết, lũ lụt.. + Nguyên nhân chủ quan: Do thiếu kỹ năng sống, thiếu hiểu biết khi có người gặp nạn không biết cách cứu, thiếu phương tiện cứu hộ ở những điểm bơi lội... - Hậu quả: Đuối nước có thể gây tử vong hoặc thương tật, gây ra 0,25 những cái chết đau thương, để lại nỗi ám ảnh suốt đời cho người thân; làm ảnh hưởng đến sự phát triển của đất nước, của xã hội... - Giải pháp: + Mỗi người cần tăng cường kỹ năng sống, nâng cao hiểu biết 0,25 của bản thân về phòng chống đuối nước. Các tổ chức cá nhân cần chung tay để có thể trang bị đầy đủ phương tiện cứu hộ ở những điểm bơi lội... + Gia đình, nhà trường phải giám sát chặt chẽ con em mình, thường xuyên tuyên truyền để các em hiểu rõ hậu quả của tai nạn đuối nước... - Bài học nhận thức và hành động: 0,25 d. Sáng tạo: cách diễn đạt độc đáo, có suy nghĩ riêng về vấn đề 0,25 nghị luận
8. e. Chính tả, dùng từ, đặt câu: đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp, 0,25 ngữ nghĩa của tiếng Việt. 3 Cảm nhận đoạn thơ 5,0 a. Đảm bảo cấu trúc của một bài văn nghị luận Có đầy đủ cấu trúc Mở bài, Thân bài, Kết bài. Mở bài giới thiệu 0,5 được đoạn thơ cần nghị luận; Thân bài triển khai được các luận điểm cảm nhận về đoạn thơ; Kết bài khái quát được vấn đề. b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận 0,25 c. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm: vận dụng tốt các thao tác lập luận, kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng. HS có thể trình bày bài viết theo nhiều cách nhưng cần đảm bảo một nội dung cơ bản sau đây: * Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm và vấn đề cần nghị 0,25 luận * Cảm nhận về nội dung , nghệ thuật của đoạn thơ Ý 1: Xác định vị trí và nội dung chính của đoạn: (0,5điểm) 0,5 Đây là hai khổ thơ cuối của bài thơ Sang thu, thể hiện những cảm xúc tinh tế của tác giả về khoảnh khắc giao mùa từ cuối hạ sang đầu thu và những suy ngẫm của tác giả trước mùa thu đất trời, mùa thu cuộc đời. Ý 2: Cảm nhận về nội dung (2,0 điểm) - Khổ thơ là cảm xúc của nhân vật trữ tình về những tín hiệu giao mùa nhưng không gian đã mở rộng ra với những tín hiệu rõ nét hơn: + Từ cảm nhận của các giác quan, cảm xúc của tác giả về mùa thu1,0 dần hòa vào cảnh vật chung quanh, không gian mở rộng hơn với khung cảnh dòng sông, bầu trời, mặt đất, cánh chim dòng sông “dềnh dàng”, chim “vội vã”, + Đặc sắc nhất trong bức tranh giao mùa là hình ảnh: đám mây mùa hạ “vắt nửa mình sang thu” Với nghệ thuật nhân hóa, đám mây như vẫn còn dùng dằng nuối tiếc chưa chịu chia tay mùa hạ... Bức tranh thiên nhiên trong khoảnh khắc giao mùa từ cuối hạ sang đầu thu được tác giả phác họa bằng những nét vẽ hết sức tinh tế, thể hiện một tâm hồn phong phú, nhạy cảm với những rung động tinh tế của nhân vật trữ tình khi nhận ra những biến chuyển nhẹ nhàng mà rõ rệt của đất trời phút giao mùa từ cuối hạ sang thu. * Khổ thơ cuối là cảm nhận của nhà thơ về bức tranh thiên nhiên mùa thu và những suy ngẫm về mùa thu đất trời, mùa thu cuộc đời. - Nắng cuối hạ còn nồng, còn sáng nhưng nhạt màu dần; đã ít đi những cơn mưa (mưa lớn, ào ạt, bất ngờ, ) ; sấm không to, không xuất hiện đột ngột, có chăng chỉ ầm ì xa xa nên hàng cây 1,0 đứng tuổi không bị giật mình (cách nhân hoá kết hợp ẩn dụ gợi sự liên tưởng về cuộc đời con người). - Sự thay đổi rất nhẹ nhàng được diễn tả khéo léo bằng những từ chỉ mức độ rất tinh tế :vẫn còn, đã vơi, cũng bớt. Ý 3: Cảm nhận về nghệ thuật: (có thể đã kết hợp trong cảm nhận về nội dung nhưng vẫn phải có một ý riêng) - Đoạn thơ bộc lộ khả năng quan sát tinh tế, nhạy cảm của tác giả - Hình ảnh thơ đẹp 0,25
9. - Ngôn ngữ thơ giàu tính biểu cảm - Sử dụng nhiều biện pháp tu từ, các từ ngữ diễn tả cảm giác, trạng thái đặc sắc. Ý 4: Đánh giá: (0,5 điểm) - Hình ảnh thơ tự nhiên, không trau chuốt mà giàu sức gợi cảm, thể thơ năm chữ đã thể hiện một cách đặc sắc những xúc cảm vắt dòng tạo ra những liên tưởng thú vị tinh tế trước bước chuyển giao của mùa; - Tác giả phải là một người có tâm hồn nhạy cảm, tinh tế, thực sự yêu thiên nhiên, yêu làng quê, gắn bó với quê hương đất nước mới có cảm nhận tinh tế như vậy về khoảnh khắc giao mùa 3. Kết bài: (0,5điểm) Khẳng định lại vấn đề nghị luận (đánh giá đóng góp của đoạn trích với tác phẩm...) và bày tỏ ấn tượng sâu sắc về đoạn thơ... d. Sáng tạo: có cách diễn đạt độc đáo; suy nghĩ, kiến giải mới mẻ 1,0 về nội dung, nghệ thuật của tác phẩm và tư tưởng của tác giả. e. Chính tả, dùng từ, đặt câu: đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp, 0,25 ngữ nghĩa của tiếng Việt. Tổng điểm 10,0 II. Hướng dẫn chấm điểm: - Điểm 9-10: Đáp ứng tốt các yêu cầu trên. Bài viết có nội dung sâu sắc, thuyết phục, thể hiện kĩ năng cảm thụ tốt, vận dụng linh hoạt, sáng tạo các thao tác nghị luận. Có thể mắc một số lỗi nhỏ về diễn đạt, dùng từ, chính tả - Điểm 7-8: Đáp ứng khá tốt các yêu cầu trên. Bài viết có nội dung khá sâu sắc, thuyết phục, thể hiện sự vận dụng tương đối linh hoạt các kĩ năng tạo lập văn bản. Còn mắc một số lỗi về diễn đạt, dùng từ, chính tả - Điểm 5-6: Đáp ứng cơ bản các yêu cầu trên, nhưng chưa sâu, vận dụng tương đối hợp lí các kĩ năng tạo lập văn bản. Còn mắc nhiều lỗi về diễn đạt, dùng từ, chính tả. - Điểm 3 - 4: Nội dung sơ sài, vận dụng chưa hợp lí các kĩ năng tạo lập văn bản. Còn mắc quá nhiều lỗi về diễn đạt, dùng từ, chính tả. - Điểm 1-2 : Chưa biết cách làm bài, diễn đạt lủng củng. - Điểm 0: Không viết bài hoặc lạc đề. -----HẾT-----